Prof. Dr. Mehmet Boynukalın’ın 2013 senesinde Rıhle Dergisi’ne vermiş olduğu mülâkatın bölümleri:
1.Bölüm: Ayasofya’nın Başimamı Mehmet Boynukalın Kimdir?
2.Bölüm: Kitâbu’l-Asl’ın Fıkıh İlmi ve Bahusus Hanefî Mezhebinde Yeri ve Önemi
3.Bölüm: Tedvin Sonrası Usûl Çalışmaları ile Kitâbu’l-Asl’daki Usûlî Görüşlerin Mukayesesi
4.Bölüm: Tahkik Çalışmalarının Önemi ve Bu Konuda Öncelik Sıralaması
“Tahkik” çalışmalarının önemi ve bu çalışmalarda öncelik verilmesi gereken eserler sizce hangileridir?
Tahkik çalışmaları son derece önemlidir. Bilindiği üzere ilim aklî ve naklî olmak üzere ikiye ayrılır. Nakle dayanan ilimlerde nakledilen bilginin kaynağından doğru bir şekilde nakledilmesi en önemli esastır. Bir bakıma tahkik işte budur. Bize nakledilen ilim ve eserleri doğru bir şekilde ortaya çıkarmak ve bizden sonrakilere doğru bir şekilde nakletmek. Bu sebeple tahkikle ilgili pek çok kuralın hadis usûlüne dair eserlerde ele alındığını görürüz. Çünkü burada da asıl Hz. Peygamber’in sözünü sonrakilere en doğru şekilde nakletmektir.
Tahkik edilen kitabın önemiyle mütenasib bir şekilde tahkikin önemi artar. Meselâ temel bir hadis kitabının tahkiki Hz. Peygamber’in sözlerine verilen değerle orantılıdır ve son derece önemlidir.
Müslüman âlimlerin eserleri belli bir sahayla sınırlı değildir; ama İslâmî ilimlere ait temel Hadis, Fıkıh, Tefsir, Siret ve İslâm Tarihi kaynaklarının düzgün bir şekilde tahkik edilmesi İslâmî ilimlerin doğru bir şekilde anlaşılıp nakledilmesi bakımından büyük öneme sahiptir.
Maalesef birçok temel eser tahkiksiz ve çok kötü şekilde basılmıştır. Bir kısmı ise hiç gün yüzünü görmemiştir. Özellikle Hanefî-Mâtürîdî geleneğine ait eserler daha da sahipsizdir. el-Asl gibi önemli ve temel bir kaynağın günümüze kadar tam bir şekilde neşredilmemiş olması bunu göstermektedir. İlk dönem-son dönem gibi bir ayırıma gidilmeden İslâm ilimler tarihinde muteber görülmüş, önemli tesir icra etmiş temel kaynaklar, ders kitapları ve benzeri eserler mutlaka ciddi bir şekilde tahkik edilmeli ve günümüz şartlarında en güzel biçimde ilim dünyasının istifadesine sunulmalıdır. İlmî müesseselerimiz bu yönde çalışmak isteyenlere yardımcı ve teşvik edici bir tutum içinde olmalıdır.
Biz maalesef geleneğini kaybetmiş bir toplumuz. Her şeyi yıkıp yeniden yapma hevesine kapılmış aklı evveller tarafından toplumumuz geleneğinden koparılmıştır. Hâlbuki hiçbir ilmî hareket, ihya vs. geçmişini inkâr ve reddederek gerçekleşemez. Biz öncelikle geçmişimizi, âlimlerimizin bize bıraktığı zengin ilmî mirası tanımak ve bilmek zorundayız. Bu geleneği doğru bir şekilde anlama seviyesine geldikten sonra onun üzerine bir şeyler koyabiliriz, kendimizi geliştirebiliriz. Aksi takdirde söyleyeceklerimiz köksüz bir şekilde havada kalmaya mahkûm olacaktır.
İslâm dünyası ve özellikle de Türkiye’deki tahkik çalışmaları hakkında neler söylemek istersiniz?
İslâm dünyasında yapılan tahkik çalışmaları içinde gerçekten ilmî bir değer taşıyan çalışmalar olduğu gibi, sadece kitabın kapağına muhakkik adının yazıldığı ve başka hiçbir özellik taşımayan çalışmalar da bulunmaktadır. İlimle uğraşanlar az çok hangi muhakkikin ve hangi yayınevlerinin bu işe önem verdiğini bilir. Kimi İslâm ülkelerinde lisansüstü çalışmalarda tahkike önemli bir yer verilmektedir. Hatta bazı hacimli eserlerin birkaç öğrenciye dağıtılıp tez çalışması yaptırıldığı görülmektedir. Yine bazı İslâm ülkelerinde vakıflar veya kültür bakanlıklarının veya ilmî araştırma merkezlerinin tahkik çalışmalarına destek verdiği ve bu eserleri neşrettiği bilinmektedir.
Ülkemizde son yıllarda tahkik çalışmalarına yöneliş artmıştır. Lisansüstü tez çalışmalarında tahkiki yapılan birçok eser olmuştur. Ayrıca İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) ve Kültür Bakanlığı’na bağlı olarak kurulan Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tahkik çalışmalarına destek vermek ve bu eserleri neşretmek için çalışmalar yapmaktadır. Temennimiz bu çalışmaların pratik adımlara dönüşmesi ve İslâm dünyasının en zengin koleksiyonlarına sahip, bir elyazması cenneti olan kütüphanelerimizde yatan eserlerin ilmî usûllere uygun şekilde neşrinin gerçekleştirilmesidir.
Türkiye’de son dönemde tahkik konusuna gösterilen ilgi artmıştır. Ancak bu ilginin tecrübeli ilim adamları ve ilmî kurumlar tarafından yönlendirilmeye ve yapılacak olan çalışmaların belli ilmî ölçüler içinde yapılmasını sağlamaya yönelik bir rehberliğe ihtiyacı vardır. İSAM bu alanda bir potansiyele sahiptir; inşallah bu, kuvveden fiile çıkar ve bu tür çalışmalar hızlanır.
Son olarak sizin eklemek istediğiniz bir husus var mı?
İslâmî ilimlerin aklî ve naklî olmak üzere ikiye ayrıldığını, tahkikin daha çok naklî ilimler kısmına dâhil olduğunu ifade etmiştik. İlmî çalışmalarımızın dengeli bir şekilde yürütülmesi gerektiğini, tahkikle uğraşırken diğer ilmî çalışmaların ihmal edilmemesi ve bu konuda aşırıya gidilmemesi gerektiğini söylemek isterim. Elbette insanların meyilleri farklı farklıdır; ama tahkikin genel olarak ilmî faaliyetlerimizin bir parçasını oluşturması ve bunun küllî bir bakış açısı içinde yer alması gerekir.
Ülkemizde henüz böyle bir tehlike yok, ama bazı İslâm ülkelerinde tahkikte aşırıya gidildiği, meselâ bir hadisin tahricinde dipnotta sayfalarca bilgi verildiği, hadisin bütün ravilerinin tek tek tetkik edildiği vs. görülmektedir. Tahkikte esas amaç bir eseri olduğu gibi ortaya çıkarmak olmalıdır. Bu amaca hizmet etmeyen teferruatla fazla uğraşmamak gerekir.
Özellikle tahkik çalışması yapmak isteyenlerin kendi ihtisas alanlarıyla ilgili eserleri tahkik etmeleri, meselâ Fıkıh ehlinin fıkıh eserlerini, Hadis ehlinin hadis eserlerini tahkik etmesi hem bu eserlerin daha sahih bir şekilde tahkik edilmesini sağlayacak hem de o sahada çalışan kişiyi ilmî açıdan yetiştiren bir rol ifa edecektir.
Son olarak bu imkânı bana verdiğiniz için sizlere teşekkür ediyor ve Daru’l-Hikme müessesesine faaliyetlerinde muvaffakiyetler diliyorum.
Prof. Dr. Mehmet Boynukalın’ın 2013 senesinde Rıhle Dergisi’ne vermiş olduğu mülâkatın bölümleri:
1.Bölüm: Ayasofya’nın Başimamı Mehmet Boynukalın Kimdir?
2.Bölüm: Kitâbu’l-Asl’ın Fıkıh İlmi ve Bahusus Hanefî Mezhebinde Yeri ve Önemi
3.Bölüm: Tedvin Sonrası Usûl Çalışmaları ile Kitâbu’l-Asl’daki Usûlî Görüşlerin Mukayesesi
4.Bölüm: Tahkik Çalışmalarının Önemi ve Bu Konuda Öncelik Sıralaması
Yorum Yazın
Yorum Ekleyin