Muhtasar Fıkıh Tarihi ve Hanefî Mezhebi

İnsanoğlu yaratılmış fakat asla başıboş bırakılmamıştır. İman ve akıl nimetiyle donatılıp dünyaya, kader sırrı çerçevesinde bir imtihana tabi tutulmak üzere indirilmiştir. İnandığı ve yaptığı her ne var ise, ondan eksiksiz sorulacaktır. Bu çetin imtihan yolunda, Allah Teâlâ’nın insanlığa şüphesiz en büyük lütfu, göndermiş olduğu kitaplar ve peygamberlerdir.

Allah Teâlâ bazı hükümleri, indirmiş olduğu muhkem nasslarla sarih şekilde ilân ederken, bazı hükümleri ise Rasûlü vasıtasıyla beyan etmiştir. Bunun haricinde kullarına, akletmeleri ve fıkhetmeleri için genişçe bir alan bırakmış, anahatlarını belirlediği bu alanda, onları kulluğun asıl gayesi olan; yüce Zatının muradı ve rızasını doğru şekilde tespit etmeye yönelik vazifeye memur tayin eylemiştir. Fıkıh olarak ifade edilen ilim; işte bu alanın adıdır.

Bir ilmi tahsil etmeye başlamadan evvel, o ilmi, diğer ilimlerden ayıran, mahiyet ve sınırlarını belirleyen tarifini bilmek gerekir. Bir sonraki adım, ilmin mevzuunu bilmektir ki, ilmin bihakkın tahsili bununla mümkün olur. Sonraki merhale ilmin gayesini bilmektir. İlmin sağlayacağı faydalar bununla fark edilir. İlmin tarih boyunca geçtiği merhaleleri, düşünce tarihi açısından ehemmiyetini ve pratik hayata bakan yönünü öğrenebilmek ise, ilme dair tarihî malûmat vesilesiyle mümkün olur.

Konu edindiğimiz fıkıh tarihi ya da İslâm teşrî‘ tarihi olarak ifade edilen bu alanda, bahsettiğimiz lüzuma binaen tarih boyunca hiç şüphesiz pek çok eser kaleme alınmıştır. Bunun yanında, senelerin beraberinde getirdiği tedrisat tecrübesinin telkiniyle, fıkıh derslerine başlayacak her talebenin ihtiyaç duyacağı özet bilgiyi sunabilecek nitelikte bir kitaba ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiştir.

Elinizde bulunan kitabın kaleme alınış gayesi de, bu ihtiyaç doğrultusunda; İslâmî ilimleri, bahusus fıkıh ilmini tahsil etmek niyetiyle yola çıkan talebe kardeşlerimize ve bu alan hakkında bilgi sahibi olmak isteyen her seviyeden ilgililere fıkhın önemi ve tarihi hakkında özet bir malûmat sunmaktır. Çıkmış olduğumuz bu yolda bizleri muvaffak ve okuyucularımızı ziyadesiyle müstefid kılmasını Cenâb-ı Hak’tan niyaz ederiz…

Fihrist