Reisülkurralık Makamı Yeniden Resmiyet Kazandı

reisül kurra, reisül kurra ahmet arslanlar, reisül kurra kimdir, reisül kurra nedir, reisül kurra kim, reisül kurra ahmet arslanlar kaç yaşında, reisül kurra ne demek…

Her kim ki kazandığı şerefi Kur’ân-ı Kerîm ile kazanmış ve yine her kim ki kaybettiği izzeti Kur’ân-ı Kerîm’den uzaklaşmak sebebiyle kaybetmiştir. Yeni ve “sivil” Anayasanın dillendirildiği şu günlerde, atılacak adımlar bizleri ahkâm-ı Kur’âniyye’ye götürecek adımlar olmalıdır. Bu sebeple, Meşihat (Şeyhülislâmlık) makamının alt heyetlerinden birinin reisi olan Reîsülkurrâlık makamının yeniden resmiyet kazanması oldukça mühim bir iş ve bu icraata imza atanlar tebrik edilesi kimselerdir.

Reisül Kurra Kimdir, Reisül Kurra Nedir, Reisül Kurra Ahmet Arslanlar Kaç Yaşında?

Unvanın doğru yazılışı; birleşik kelime özelliği taşıdığından, terkip şeklinde değil de özel olarak “Reîsülkurrâ” şeklindedir. Kendisi icazet sahibi olmakla beraber aynı zamanda icazet veren bir kimse olan eğitici kurrâya, “Şeyhülkurrâ” denilir. Belli bir devirde, takrîb icazetinin tarihi bakımından en kıdemli olan ve payitaht İstanbul’da oturmakla beraber kıraat tedrisatıyla iştigal eden Şeyhülkurrâ, Reîsülkurrâ makamına nail olur. Günümüzde Reîsülkurrâ, Hâfız Ahmet Esat Arslanlar Hoca Efendi olup kendisi yaşını belirtmemekte fakat 105 yaşını aşkın olduğu söylenmektedir…

Konuya gelecek olursak… Osmanlı devrinde kıraat ilmi her dönemde, -ileride Reîsülkurrâ olarak anılacak- en kıdemli Şeyhülkurrânın riyasetinde sürdürüldü. Kaynaklara bakıldığında, Reîsülkurrâ unvanının ilk kez Abdullah Eyyûbî için kullanıldığı, Tanzimat ve Meşrutiyet devirlerinde kaleme alınan eserlerde de yer aldığı görülür. Önceki devirlerde bu unvanın Reîsülkurrâ şeklinde değil de daha çok Reîsü Meşâyihi’l-Kurrâ terkibiyle anıldığına rastlanılır.

Tarihî kayıtlardan yola çıkılarak bu makamın tarihçesini şöyle özetleyebilmek mümkündür:
1887’de İstanbul’da Meşihat’a bağlı “Meclis-i Huffâz” tesis edilmiş, 1891’de bu kurum Meclis-i Teftîş-i Mesâhif-i Şerîfe olarak yapılandırılıp başına kıdemli Şeyhülkurrâ getirilmiştir. 1911’de yapılan değişiklikle bu kurum Teftîş-i Mesâhif-i Şerîfe ve Müellefât-ı Şer‘iyye Meclisi’ne dönüştürülmüş ve kitapları inceleme yetkisi de sağlanarak Reîsülkurrânın riyasetine verilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nde Diyanet İşleri Riyâseti kurulunca, Teftîş-i Mesâhif-i Şerîfe ve Müellefât-ı Şer‘iyye Meclisi kaldırılmış, yerine Hey’et-i Müşâvere ve Tetkîk-i Mesâhif Heyeti adlarıyla iki farklı heyet oluşturulmuştur. Hey’et-i Müşâvere, Diyanet İşleri Riyâseti bünyesine Ankara’ya alınırken, Tetkîk-i Mesâhif Heyeti çalışmalarını İstanbul Müftülüğü içinde sürdürmüştür. Bu vazifeyi deruhte eden şahsiyet aynı zamanda Reîsülkurrâ makamındaki zat olagelmiş lâkin Fâtih Camii imam hatibi Ömer Fazıl Aköz’ün vefatının ardından bu teamül bozulmuş ve Reîsülkurrâlık makamı resmî karşılığını yitirmiştir. 2020 sonlarına kadar gayri resmi devam eden bu makam yakın zamanda (24 Aralık 2020) yapılan bir düzenleme ile (yayımlandığı 6 Ocak 2021 tarihinden itibaren) yeniden resmiyet kazanmıştır.

Yönergeye göre, Reîsülkurrâ’ya yaşı kaç olursa olsun Eğitim Merkezinde bir makam tahsis edilecek ve üç de yardımcı atanacaktır.[1] Emekliliği de yaklaşan Mustafa Demirkan Hoca Efendi muhtemelen bu makamlardan birinde hizmetlerini sürdürecektir.

Reîsülkurrâ’lık makamı ile ilgili yaşanan gelişmenin yanı sıra, icâzet merasimleriyle ilgili de bir yönerge yayımlandı. Diyanet İşlleri Başkanlığı Hukuk Müşavirliği sitesinde yer alan yönerge; Kur​’an kurslarında hafızlık eğitimini; aşere-takrib kurslarında kıraat eğitimini tamamlayarak Başkanlıkça yapılan sınavda başarılı olanlar için düzenlenecek hafızlık merasimleri ile kıraat icazet merasimlerine ilişkin usul ve esasları belirliyor.[2]

Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Reîsülkurrâlar

Abdullah Eyyûbî [v. 1836]
Hacı Hasan Efendi (1923’ler)

Süleymân Efendi (Halıcıoğlu Kumbarhâne Camii Baş İmamı) [v. 1884?]
Sâkıb Efendi (Eyüp Camii Baş İmamı) [v. ]
Zekâîzâde Hâfız Ahmed Efendi (Eyüp Cedîd Ali Paşa Camii İmam-Hatibi) [1869-1943] /1941/
Hoca Niyâzî Efendi (Sultan II. Abdülhamid’in Hünkâr İmâm-ı Evveli) [v. ]
Ömer Aköz [v. 1952]
Varnalı Hamdi Efendi (Yavuz Sultan Selim Camii Baş İmamı) [1877-1959]
Mustafa Efendi (Kocamustafa Paşa Malcı Camii İmamı) [v. ]
Çolak Mehmed Efendi (Fatih ulemasından, duâgû – çok kısa bir süre) [v. 1969]
Ali Üsküdârî (Karaköy Yeraltı Camii Baş İmamı) [1885-1976]
Gönenli Mehmed (Öğütçü) Efendi (Sultanahmed Camii Baş İmamı) [v. 1991]
Hendekli Abdurrahman (Gürses) Efendi (Bayezid Camii Baş İmamı) [v. 1999]
Hâfız Ahmed (Arslanlar) Efendi (Eyüp Sultan Camii Baş İmamı)
(liste düzenlenmektedir)

Dipnotlar

[1] Bkz. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 24/12/2020 tarihli Reisü’l-Kurralık Yönergesi

[2] Bkz. Diyanet İşleri Başkanlığı Hafızlık ve Kıraat İcazet Merasimleri Yönergesi