Ebü’l-Vefâ El-Afğānî El-Kandehârî

Hakkıyla tanınmayan kutup yıldızlarından Ebü’l-Vefâ Seyyid Mahmûd Şâh ibni Seyyid Mübârek Şâh el-Afğānî el-Kandehârî (1395/1975). Muhakkik, Fakîh, Muhaddîs, Kārî, Hanefî, Kādirî…

Hicri 1310 senesinde Afganistan sınırları içindeki Kandehâr kentinde doğar. İlim tahsili için Hindistan’a göç eder; bazı medreselerde ilim tahsil ettikten sonra Haydarabad’a gelir ve Nizâmiye Medresesi’ne girip tahsilini başarıyla tamamladıktan sonra hadîs, tefsîr, fıkıh ve kıraat ilimlerinden icâzet alıp mezun olur.

Tahsil hayatı boyunca bölgenin büyük âlimlerinden istifade etme imkânı bulan Ebü’l-Vefâ el-Afğānî Hazretlerinin hocaları arasında Nizâmiye Maarifi Osmânî dairesinden Şeyh Enverullâh, Şeyh Abdüssamed, Şeyh Abdülkerim, Şeyh Muhammed Yakub, Fakih ve Şeyh Rüknuddîn gibi büyük âlimler bulunmaktadır.

Kadîm Eserleri Tahkîk ve Neşir Hizmetleri

Ebü’l-Vefâ el-Afğānî Hazretleri mezun olduğu Câmia Nizâmiye’de (Medrese-Fakülte) hocalığa başlar ve icâzet verir. 1929 senesinde Haydarâbâd-Dekken’de Lecnetü İhyâü’l-Maârifi’n-Nu‘mâniyye adlı, kadîm eserleri tahkîk ve neşretmek üzere bir heyet oluşturmak suretiyle büyük kütüphanelerin taranarak Hanefî ulularının mezhebinin, ulaşılması imkân dâhilinde olan ilk eserlerinin neşrini ve istifadeye sunulmasını sağlar.

Oluşturulan telif heyeti, İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe’nin el-Âlim ve’l-Müteallim; İmam Ebû Yûsuf’un Kitâbu’l-Âsâr, er-Reddü alâ Siyerü’l-Evzâî, Kitâbü İhtilâfi Ebî Hanîfe ve İbni Ebî Leylâ; İmam Muhammed ibni Hasan eş-Şeybânî’nin Kitâbu’l-Âsl, el-Câmiü’l-Kebîr, en-Nüket, Kitâbü’l-Hücce, es-Siyerü’s-Sağîr ve er-Reddü a’lâ Ehl’il-Medîne adlı eserlerini hazırlayıp neşreder.

İmam et-Tahâvî’nin Muhtasârı, İmam Buhârî’nin Tarihü’l-Kebîr’i (3 cüzünü) ve İmam es-Serahsî’nin Usûlü’l-Fıkh’ı, Ziyadât şerhi, İmam el-Cessâs’ın Nafakāt’ı ve İmam Ebû Ca‘fer et-Tahâvî’nin Muhtasarı da yine bu heyetin tahkik edip neşre hazırladıkları eserlerdir. Ebü’l-Vefâ el-Afğānî Hazretleri kitaplarla ilgili çalışmalar esnasında İmam el-Kevserî ve İzmirli İsmail Hakkı gibi literatür konusunda yetkin, ilmî neşir alanındaki çalışmalarıyla temayüz eden âlimlerle de yardımlaşır. İmam Muhammed eş-Şeybânî’nin Kitâbü’l-Âsâr’ı da şerh ettiği eserler arasında yer alır.

Şahsiyeti, Son Günleri ve Vefâtı

İlmî yönü ve hizmetlerinin yanı sıra büyük bir âbid, zâhid ve verâ sahibi bir zât olarak tanınan Ebü’l-Vefâ el-Afğânî Hazretleri’nin sünnete ittiba konusunda son derece hassas olduğu ve olabildiğince mütevazı bir hayat sürdüğü nakledilir.

Hazırlamakta olduğu fakat vefatıyla yarım kalmış olan Kitâbu’l-Âsâr’ın tahkîkine son olarak yazmış olduğu bölüm oldukça manidardır. Hâkim’in Müstedrekinde ve İbni Mâce’nin Sünen’inde Abdullah ibni Mes’ûd’dan (Radıyallâhu Anh) rivâyet etmiş oldukları:

“كنت نهيتكم عن زيارة القبور فزوروها فإنها تزهد في الدنيا ، وتذكر الآخرة”

‘’Sizi kabir ziyaretinden nehyetmiştim. Fakat şimdi ziyaret edin. Zira kabir ziyareti, dünyadan vazgeçirir, ahireti hatırlatır.’’ mealindeki hadîs-i şerîf onun yazmış olduğu en son bölüm, Hadis-i Şerif’in metnindeki ‘’el-ahirah’’ kelimesi de yazmış olduğu son kelime olur. Bu kelimeyi yazdıktan sonra hastalığı sebebiyle çalışmasına ara vermek zorunda kalır ve on gün sonra, hicrî 1395 (M.1975) senesi Receb-i Şerîf’ ayının 13’üne tevafuk eden çarşamba günü 85 yaşındayken vefât eder. Mevlâ Te‘âlâ kendisinden râzı olsun. Âmîn.